Van: kimp@xs4all.nl
Verzonden: Di, 2 november, 2004 5:07 pm
Onderwerp: nog 7 maanden

---

We zitten in een restaurantje met uitzicht op de besneeuwde toppen van de hoge atlas. Het interieur is een rare mengeling van stijlen, een aanslag op ogen en oren.
Het plafond is betegeld met witte stuctegels met islamitisch decoratieve motieven. De bovenste helft van de muren zijn beplakt met een behang van gestapelde stenen zoals de oude schapenmluurtjes in het mediterraan landschap. De onderste helft lijkt in eerste instantie op het stucwerk van een italiaans restaurant die vervolgens met olieverf beschilderd is in de roodbruine kleuren van het omringende atlas gebergte. Op de vloer ligt een keur aan tapijten: wollen geknoopte, katoenen gewoven met diverse Berber kleuren en motieven, naast wat quasi perzen. Dit alles ligt op vrolijk belegde, bonte plavuizen. Langs de muren zitkussens bekleed met een nylon stofje van paars met gifgroene en roze bloemen. De tafels zijn gedekt met een plastic zeiltje voorzien van bamboestokken en rode rozen. Naast elke tafel staat een waterpijp te wachten.
We horen Celine Dionne nu al voor de 4e keer hetzelfde zingen, terwijl de Berberse eigenaar er vrolijk doorheen slaat op zijn traditionele trommeltjes om ons en de 2 andere touristen te onderhouden. De Phillips spaarlampen verlichten onze maaltijd: een heerlijk tajineschotel. Ik vraag me af of dit nu typisch Marokkaans genoemd kan worden. Mijn gedachten dwalen terug naar de afgelopen 3 weken hier in Marokko.

Wit stucwerk zagen we vooral in het Noorden en de koningssteden in midden Marrokko. De kleine spierwitte huizen zijn allemaal tegen elkaar aangebouwd en hebben een simpele blokvorm. Geen of nauwelijks ramen en nagenoeg geen versieringen. Die zijn voorbehouden aan de moskeeen, mausolea en koranscholen. We hebben een paar heel fraaie gezien, hoewel je als niet-moslim bijna nergens in mag wat maar enigszins heilig is. Hoe geestig was het toen we nieuwsgierig als we zijn weer eens ergens een open deur in liepen wat achteraf het streng verboden mausoleum van Moulay Ismail bleek te zijn. De wachter was waarschijnlijk achter zijn Harira gedoken, een linzensoep die door elke Marokkaan in noodtempo naarbinnen geslurpt wordt om 6 uur als het verbod om te eten voor die dag ophoudt. Elke dag krijgen zo rond die tijd verschillende uitnodigingen om mee te genieten van deze Harira. Maar sinds we een keer een hele emmer naar binnen hebben moeten werken bij een van onze vele gastheren komt de linzenprut onze neus uit.
De stenen muurtjes, afrastering van eigendoms- of gebruiksrecht gebieden, zoals je ze overal ziet in het mediterraan gebied zagen we vooral in het Noorden. Nadat we echter de eerste Atlasbergen overwonnen hadden waren die in een keer verdwenen. In het landschap geen enkele structuur meer zichtbaar, althans niet voor ons. Als je goed kijkt zie je na een tijdje wel degelijk tekenen van ordening. Overal zie je kleine stapeltjes stenen die altijd wel iets aanduiden: het begin van een onverharde weg, een verborgen waterput, een "bushalte" of een gevaarlijk gat in de weg. Als je nog beter kijkt dan zie je in de roodbruine bergen plotseling een kasbah, van leem opgetrokken burcht, verschijnen. Het zijn schutkleuren waar je pas na een tijd in het landschap rondgereden te hebben aan gewend raakt. Ook de sprinkhanen zo groot als je vuist zijn onzichtbaar door hun roodbruine kleur, maar blijken in grote getalen aanwezig. Aan het eind van de dag al fietsend zie je soms zo'n een enorme zwerm voorbij komen dat me spontaan een Hitchcock's Birds angst overvalt.

Tapijten zien we natuurlijk in de winkels waar je regelmlatig naar binnen gebedeld wordt, maar ook veel al luchtend op de dakterrassen. Elk huis heeft een dakterras, dat in principe niet zichtbaar is vanaf de straat. Het is het vrouwendomein bij uitstek. Een plek waar je ongezien je gang kunt gaan. Een heerlijk rustpunt voor ons omdat niemand je meer lastig valt, iets van je wilt of je gewoon maar aanstaart. Het dakterras is ons eigen koffie- en theehuis geworden tijdens de Ramadan wanneer overdag alles dicht is. Daar zitten we dan met onze caffettiera op de MSR bezinebrander te genieten van de uitzichten en de rust. Het plavuizenvloertje, hoe simpel vergeleken met de mozaieken vloeren van de oude Romeinen. We zagen schitterende exemplaren in de opgegraven huizen van het oude Volubilis, een antieke Romeinse stad in Centraal Marokko. Zo goed bewaard gebleven en zo open en bloot, genoten we van Bacchus die omringd door badende nymfen verwend werd. We kregen spontaan zin in een eigen "splurge" en spoedden ons naar het hoger gelegen zoveel sterren hotel met prachtig uitzicht op de site en zo beloofde de Lonely Planet, luxe kamers, warme douches en drank te kust en te keur. Hoe teleurgesteld waren we toen de tent dicht bleek wegens stakend personeel, omdat ze "niet juist behandeld waren door de baas", zo vermelde een groot spandoek. Misschien waren ze aangespoord door beelden van de demonstratie in NL tegen het regeringsbeleid die hier in de koffiehuizen werden uitgezonden.

Bamboestokken worden gebruikt op de akkertjes in de vruchtbare valleien die rijk voorzien zijn van palmbomen die op dit moment zwanger zijn van de dadels. Die dadels zijn niet te vergelijken met de uitgedroogde pitten die je in Nederland koopt, maar zijn zoet, sappig en allejezus lekker. We kopen ze regelmatig langs de kant van de weg en worden dan weer uitgenodigd voor koffie of thee of slapen of alles tegelijk.

De Kif uit de Rif wordt zowel in waterpijp geconsumeerd als in stickies verwerkt. Hoewel de Atlas bewoners nogal neerkijken op hun Noorderburen: "een stelletje hashdealers die alleen maar toeristen lastig vallen", in tegenstelling tot zijzelf natuurlijk, zien we en ruiken we in heel Marokko mensen openlijk ervan genieten. Ons is in het Rifgebergte inderdaad een aantal keer gevraagd of we hasjies wilden kopen en soms nogal aaanhoudend, maar het viel ons alleszins mee. Misschien zijn we niet diep genoeg het Rif ingetrokken of zijn de vooroordelen als altijd hartnekkig maar onjuist. De kinderen zijn in elk geval een stuk bescheidener, liever en rustiger dan de Atlas-goosertjes. Het enige wat de Rifberbertjes van ons wilden was een slokje water of een beetje aandacht. De conclusie dat onze Marokkaantjes pas kut worden als ze in Nederland zijn lijkt gerechtvaardigd. Overigens hoorde ik het nederlandse Rap-lied over dit fenomeen in een internet-club waar een gesluierd meisje naast me zat te chatten in het Frans met een geheime minnaar en waar 2 jongens aan de andere kant een niets verhullende clip van Shakira aan het downloaden waren. Tegelijkertijd zag ik aan de overkant van het plein een rijtje "ecrivains public", mannen met een oude schrijfmachine die tegen betaling allerlei formele brieven voor hun analfabete klanten aan het tikken waren.

Phillips spaarlampen gemaakt in Alkmaar, althans zo verzekerde een jongetje me, immers zijn neef woont daar en die heeft werk gevonden bij de Phillips fabrieken. Gisteren vroeg zo'n klein jochie op de markt aan me, nadat ik vertelde dat ik in Amsterdam woonde, of ik zijn oom Abdullah uit de Bos en Lommer kende. Bijna elke dag komen we wel iemand tegen die familie heeft in Nederland, van Groningen tot Schiedam, van Alkmaar tot Eindhoven. Ook zien we regelmatig bestelbusjes met NL-nummerbord rondrijden, en we roepen dan vrolijik, "Ha, een landgenoot"! Behalve deze Mutsebussies zie je voornamelijk Mercedessen die grote roetwolken uitstoten en half stuiterend door de bochten heenvliegen. Dat zijn de collectieve taxi's. Groot genoeg om onze fietsen in de achterbak, de bagage op het dak, 4 andere passagiers en ons mee te nemen, als we geen zin hebben om dezelfde weg terug te fietsen. Naast dit gemotoriseerd verkeer wordt erg veel gebruik gemaakt van ezels die enorme lasten kunnen dragen en die hier niet misstaan op de snelweg en ook niet in het steppe- of berglandschap. In de woestijn worden deze balkende beesten (heb voor het eerst echt balken gehoord, het gaat door merg en been) vervangen door dromedarissen. Dan krijg je zo'n pakje Camel effect: zandduintjes, een paar dadelpalmen en een kameel in de verte.

Iedereen in Marokko spreekt Frans alsof het een tweede moederstaal is. Mijn Frans is horenderoren vooruit gegaan, iets wat ik van mijn arabisch nog niet kan zeggen. Ook kleine kinderen zijn de Franse taal redelijk machtig. Onderweg word je honderden keren begroet met "bonjour madame, ca va?" en daarna dan de varianten "donnez moi une stilo, une dirham, des bonbons". De echte kleintjes brouwen de grotere wat na en dat verwordt dan tot "m'dam stilo"!

Toeristen zijn hier overwegend Frans, nadart we het Spaans georienteerde Noorden hebben verlaten. Ze rijden rond en colonne in hun eigen Mobile-home, compleet met satelietschotel op het dak en koude rosé-tjes in de ingebouwde koelboxen. Het meer avontuurlijke soort laat zich rijden in 4WD's met opschriften als "the Ultimate experience", "Adventurous Maroc", "Discover your life" en in enorme overland-trucks van de firma "Adventure Bike". Terwijl deze rakelings langs ons voorbij zoeven vragen we ons telkens af wat wij toch missen aan avontuurlijke ervaringen. Niet de Barbarijse apen die naast ons in het bos spelen, of de Barbarijse valken die boven ons hoofd zweven, noch de Barbarijse herders die juichend en zwaaiend vanuit de bergen naar ons toerennen om ons welkom te heten. Het kan ook niet het wildkamperen zijn op >2000 meter met niets dan een grandioos uitzicht over een bergmeertje, kuddes schapen en vallende sterren. En wat we zeker niet missen zijn de welverdiende afdalingen en het voldane gevoel als we "YES" weer een bergketen hebben overwonnen.

Gelukkig hebben nog 3 weken in dit geweldige land, Insh' Allah!

Liefs Rene en Kim

PS
We lezen al jullie reacties op onze emails, of jullie zomaar-emails met heel veel plezier. Het lukt niet altijd om daar weer op te antwoorden (adsl nog niet overal in Marokko operationeel), maar de waardering is er niet minder om. Dus, blijf schrijven! Bovendien hebben we het contrasterend effect van jullie verhalen nodig, want we beginnen steeds vaker ons leven van nu normaal te vinden.